Cardiovascular risk factors and glucose tolerance in midlife and risk of cognitive disorders in old age

Up to a 49-year follow-up of the Helsinki Businessmen Study

 
Rantanen K, Strandberg AY., Salomaa VV, et al.
Ann Med. 2017 Feb 2:1-30
 

Achtergrond

Zowel primaire neurodegeneratie als vasculaire processen dragen bij aan dementie [1-3]. De meest voorkomende diagnose van vorderende dementie is waarschijnlijk ziekte van Alzheimer (AD). Langetermijnstudies geven sterk aan dat AD gekoppeld is aan vasculaire status en daarom wordt sporadische late-onset AD nu als potentieel te voorkomen conditie beschouwd [4,5].
Het is gesuggereerd dat AD voorspeld kan worden door risicofactoren van atherosclerotische ziekte (ASCVD). Bovendien wordt late-onset dementie, inclusief AD, gerelateerd aan risicofactoren in midlife, zoals hoge bloeddruk (BP), hypercholesterolemie, obesitas, fysieke inactiviteit, roken, stroke en diabetes [1,6,7].
 
Er zijn echter uiteenlopende resultaten gepubliceerd over deze potentiële voorspellers, wat mogelijk te wijten is aan de klinische variabiliteit van dementie op oudere leeftijd. In de ‘Helskinki Businessmen Study’ (HBS) is deze heterogeniteit gereduceerd door een cohort te gebruiken met Finse, initieel gezonde personen van hetzelfde geslacht (mannen, Kaukasisch) en dezelfde sociaal economische status (hoogste strata), allen geboren tussen 1919 en 1934 (n=3309 gebruikt in de analyses). De HBS studie werd gestart in 1964 en onderzocht de relatie tussen ASCVD risico en glucoseintolerantie tijdens midlife en dementie op oudere leeftijd, gedurende een periode van 49 jaar waarin 1911 sterfgevallen plaats vonden.
Er werd onderscheid gemaakt in verschillende vormen van dementie waarbij personen als volgt werden ingedeeld in groepen; Pure AD (diagnose met AD zonder enige aanwijzing voor ASCVD, n=93), AD-ASCVD (diagnose met AD gespecificeerd als doodsoorzaak of in het dossier, bijkomend met enige vorm van ASCVD, n=126), VD (diagnose met vasculaire dementie gespecificeerd als doodsoorzaak of in het dossier, n=82), dementie of geheugenverlies genoemd in het overlijdenscertificaat maar niet als specifieke diagnose (n=27), Lewy body dementie (LBD) met of zonder aanwijzing voor andere vormen van dementie (n=14), andere specifieke diagnose van dementie of geheugenverlies (n=8). Alleen de 3 grootste groepen werden gebruikt voor analyses.
 

Belangrijkste resultaten

• AD-ASCVD-patiënten hadden significant hogere cholesterolwaardes op baseline.
• Het APOE Ɛ4 allel was aanwezig in 31.5% van een subcohort van mannen zonder dementie en in 42.9, 51.4 en 45.5% in respectievelijk AD, AD-ASCVD en VD-patiënten (P=0.06).
• In ditzelfde subcohort waren de ‘mini-mentale status onderzoek’ (MMSE) scores 28.5, 26.2, 27.4 en 25.8 voor respectievelijk zonder dementie, pure AD, AD-ASCVD en VD groepen (P<0.001).
• Pure AD mannen gebruikten de meeste medicijnen voor AD (71%). VD-patiënten hadden het hoogste gebruik van medicijnen voor hypertensie en diabetes, wat bovendien lager was in pure AD dan in mannen zonder dementie.
• Roken, BMI, systolische BP en cholesterolniveaus op baseline waren niet geassocieerd met pure AD of VD, maar het risico op AD-ASCVD kon wel significant worden voorspeld door midlife cholesterolwaardes, waarbij hoog cholesterol (≥6.5 mmol/L) het risico met 67% verhoogde tov. laag cholesterol. De HR per standaarddeviatie was 1.24 (95% CI 1.04-1.47).
• Glucosetolerantie (gecorrigeerd voor leeftijd en roken) kon significant mortaliteit voorspellen bij personen zonder dementie, maar niet bij personen met enige vorm van dementie.

 

Conclusie

In deze studie met zeer lange follow-up, was pure AD (zonder ASCVD) niet geassocieerd met cholesterolniveaus, bloeddruk, glucosetolerantie of diabetes, terwijl AD met ASCVD wel significant was geassocieerd met midlife cholesterolniveaus.
 
Vind deze publicatie online op Ann Med
 

Referenties

1. Winblad B, Amouyel P, Andrieu S, et al. Defeating Alzheimer’s disease and other dementias: a priority for European science and society. Lancet Neurol. 2016;15:455-532
2. Hachinski V, Shifts in thinking about dementia. JAMA. 2008;300:2172-2173.
3. Dubois B, Feldman HH, Jacova C, et al. Revising the definition of Alzheimer’s disease: a new lexicon. Lancet Neurol. 2010;9:1118-27.
4. De la Torre J. Vascular risk factors: A ticking time bomb to Alzheimer’s disease. Am J Alz Dis Other Dem. 2013;28:551-9.
5. Barnes DE, Yaffe K. The projected effect of risk factor reduction on Alzheimer disease prevalence. Lancet Neurol. 2011;10:819-828.
6. Kloppenborg RP, van den Berg E, Kappelle LJ, Biessels GJ. Diabetes and other vascular risk factors for dementia: which factor matters most? A systematic review. Eur J Pharmac. 2008;585:97-108.
7. Exalto LG, Quesenberry CP, Barnes D, Kivipelto M, Biessels GJ, Whitmer RA. Midlife risk score for the prediction of dementia four decades later. Alzheimers Dement. 2014:10;562-570.