Problemen en meer bijwerkingen bij wisselen van medicatie, maar geen effect op gezondheid

Bijna de helft van de patiënten die hart- en vaatmedicatie gebruiken, wisselt regelmatig van geneesmiddel. Patiënten krijgen dan een middel met dezelfde werkzame stof, maar van een andere fabrikant, mogelijk in een andere verpakking of dosering. Een kwart (26%) van deze patiënten heeft daar enigszins een probleem mee en 15% ervaart het als een groot probleem, 59% ervaarde geen problemen. Dit blijkt uit onderzoek van het NIVEL, in opdracht van de Hart- en Vaatgroep, onder patiënten die hart- en vaatmedicatie gebruiken. 553 patiënten bij 27 apotheken vulden voor dit onderzoek een online vragenlijst in over hun ervaringen in het afgelopen jaar.
 
13% van de medicatiewisselingen was op initiatief van de arts (in de meeste analyses buiten beschouwing gelaten), en de rest vanwege het preferentiebeleid (87% op initiatief van de apotheek, 38% van de totale onderzoekspopulatie).
 

Verschillen

Van de patiënten die het afgelopen jaar wisselden van hart- en vaatmedicatie op initiatief van de apotheek rapporteert ruim een kwart (28%) problemen met praktisch gebruik van hart- en vaatmedicatie te hebben gehad, zoals een onhandige verpakking of onduidelijkheid over hoe het middel te nemen. Onder de niet-wisselaars meldt 15% dit soort problemen.
 
Patiënten die wisselen van hart- en vaatmedicatie rapporteren vaker bijwerkingen dan niet-wisselaars (33% vs. 22%). Welke bijwerkingen met name werden ervaren is niet onderzocht. Wel bleek dat de bijwerkingen geen nadelig effect hadden op de ervaren gezondheid, ziekteverzuim en het onder controle kunnen houden van de hart- of vaataandoening. Ook blijkt wisselen geen invloed te hebben op het zelfvertrouwen van patiënten ten aanzien van informatieverwerving over en het gebruik van hart- en vaatmedicatie.
Wisselaars hebben wel een lagere therapietrouw (79% vs. 86%) en zij geven iets vaker aan dat hun medicatie niet op voorraad is (23 vs. 12%) dan patiënten die niet van medicatie wisselden.
Er werden geen verschillen gezien tussen patiënten van diverse zorgverzekeraars, ongeacht het beleid dat de zorgverzekeraar voert. Ook bleek er geen samenhang tussen wisselen van medicatie en het moeten (bij)betalen voor geneesmiddelen.
 

Informatievoorziening rond wisselen kan beter

Van de mensen die gewisseld zijn van hart- en vaatmedicatie, heeft 71% geen informatie gekregen van een zorgverlener of de zorgverzekeraar hierover. Als men informatie kreeg, kwam deze meestal van de apotheker. NIVEL-onderzoeker Liset van Dijk: “Patiënten moeten beter geïnformeerd worden over de wisselingen van medicatie. En wanneer ze een eerste herhaalrecept krijgen, is het goed te vragen hoe de ervaringen met het nieuwe middel zijn”.
 
In 4% van alle deelnemers stond de term ‘Medische Noodzaak’ op het recept. In deze gevallen is het betreffende geneesmiddel niet altijd verstrekt.
 
De dataverzameling is uitgevoerd door het NIVEL in samenwerking met UPPER (Netwerk voor onderzoek en stages in de farmaceutische praktijk) van de Universiteit Utrecht.
 

Polisvoorwaarden

De KNMP pleit in een reactie voor ruimhartiger polisvoorwaarden van de zorgverzekeraars, waardoor verzekerden minder vaak hoeven te wisselen. Dat leidt niet tot een grote stijging van de zorgkosten, zegt directeur Léon Tinke: “De kosten van merkloze geneesmiddelen zijn heel erg laag en de prijsverschillen tussen merkloze varianten van één en hetzelfde geneesmiddel zijn ook gering.”
 
Zorgverzekeraars wijzen in hun preferentiebeleid toch één middel aan dat wordt vergoed. “Dat is nauwelijks uit te leggen aan patiënten”, zegt Tinke: “Wij pleiten ervoor dat zorgverzekeraars in zo’n situatie vier tot vijf merkloze varianten vergoeden.”
De KNMP herkent dat patiënten er vaak pas aan de balie van de apotheek achter komen dat hun keuze voor een zorgpolis invloed heeft op de geneesmiddelen die ze vergoed krijgen
 

Bronnen:

Nieuwsberichten Nivel 11 juli 2016 en op Pharmaceutisch Weekblad 3 augustus 2016
Het volledige rapport is online te vinden