Mediterranean Diet Improves High-Density Lipoprotein Function in High-Cardiovascular-Risk Individuals. A Randomized Controlled Trial

 
Hernáez Á, Castañer O, Elosua R, et al.
Circulation. 2017;135:633-643
 

Achtergrond

De biologische functies van HDL deeltjes, zoals cholesteroltransport, antioxidanteigenschappen en vaatverwijding, dragen, naast het meten van lipidenniveaus, bij aan een verklaring van de beschermende rol van lipoproteïnen voor hart- en vaatziekten. Sommige voedingstoffen of voedingswaren die onderdeel zijn van een traditioneel Mediterraan dieet (TMD) verbeteren mogelijk deze functies, zoals aangetoond met eerdere studies [1-4].
 
Er is echter geen bewijs over effecten op HDL eigenschappen van een totaal TMD. Daarom werd in deze studie bepaald of langdurige (1 jaar) consumptie van een TMD, verrijkt met olijfolie of noten, verschillende biologische functies van HDL verbeterde in een random geselecteerde groep patiënten uit de PREDIMED studie (n=296, 4.1% van de totale studie). 100 Patiënten kregen een TMD dieet met daarbij extra olijfolie, 100 met extra noten en 96 kregen een dieet met weinig vet.
 

Belangrijkste resultaten

• Totale cholesterolniveaus namen vanaf baseline af na een dieet met weinig vet (P=0.039) en waren lager ten opzichte van een dieet met olijfolie (P=0.007), omdat LDL af nam (P=0.019 en P=0.004 voor respectievelijk relatief aan baseline en olijfolie). HDL-c of ApoA1 niveaus veranderden niet. De HDL-c/ApoA1 ratio’s namen met zowel noten (P<0.001) als olijfolie (P=0.031) verrijkte diëten af ten opzichte van baseline.
• De cholesterol-effluxcapaciteit nam toe met zowel noten (P=0.013) als olijfolie (P=0.018) verrijkte diëten, ten opzichte van baseline.
• HDL-c veresteringsindex (de mogelijkheid van HDL deeltjes om cholesterol te veresteren) nam vanaf baseline toe met een TMD dieet met extra olijfolie (P=0.007) en een dieet met weinig vet (P=0.039). CETP activiteit nam vanaf baseline af bij een dieet met olijfolie (P=0.008).
• De capaciteit van HDL om direct LDL oxidatie om te keren was hoger bij het olijfolie verrijkte dieet, relatief aan baseline (P=0.004). De HDL inflammatoire index (HII) nam vanaf baseline toe met een dieet met weinig vet (P=0.025), maar niet met de andere diëten. HII waardes waren borderline afgenomen in het notendieet ten opzichte van het dieet met weinig vet (P=0.06).
• De productie van stifstofoxide in endotheelcellen was vanaf baseline met geen enkel dieet verhoogd door HDL (HDL vaatverwijdingscapaciteit). Maar ten opzichte van een dieet met weinig vet was het hoger in het dieet met olijfolie (P=0.029).
• De HDL oxidatie-index nam vanaf baseline af met het olijfolie verrijkte dieet en het dieet met weinig vet (respectievelijk P=0.028 en P=0.011). Het dynamische verzet van HDL tegen oxidatie nam vanaf baseline toe met het olijfolie verrijkte dieet (P=0.006).
• De triglyceridenhoeveelheid in de HDL kern nam af met zowel het noten- als het olijfolie-verrijkte dieet, ten opzichte van het dieet met weinig vet (respectievelijk P=0.035 en P=0.027). De hoeveelheid fosfolipiden op het oppervlakte van HDL nam vanaf baseline toe met het olijfolie verrijkte dieet (P=0.003) en het dieet met weinig vet (P=0.036). Niveaus van ApoAI, ApoAII, ApoCIII in HDL veranderden niet.
• Alle drie de diëten zorgden voor toename vanaf baseline van grote HDL deeltjes (allen P<0.001).

 

Conclusie

Na 1 jaar verbeterde een TDM, met name één verrijkt met olijfolie, meerdere HDL functies, namelijk cholesterol-effluxcapaciteit, cholesterolmetabolisme, antioxidant/ontstekingsremmende eigenschappen en vaatverwijdende capaciteit, in personen met een hoog cardiovasculair risico. Er zijn extra studies nodig om de mechanismen waarmee een TDM dit bewerkstelligt te onderzoeken en om te bepalen of dit ook resulteert in beschermde effecten op hart- en vaatziekten.
 

Redactioneel commentaar [5]

Rader bediscussieert in dit redactioneel commentaar de complexiteit van de rol van HDL bij cardiovasculaire ziektes. Hierbij noemt hij de ‘HDL flux’ of ‘HDL functie’ hypotheses, “een concept gebaseerd op het idee dat HDL een aantal mogelijke antiatherogene functies heeft die invloed kunnen hebben op het cardiovasculaire risico, maar niet direct gerelateerd zijn aan simpele HDL massa metingen zoals HDL-c niveaus. De best ontwikkelde meting van HDL functie is de HDL cholesterol efflux capaciteit (CEC), een ex vivo meting van de mogelijkheid van een individu’s HDL om de cholesterol efflux uit macrofagen in celkweek te promoten. Een aantal studies hebben aangetoond dat HDL CEC omgekeerd geassocieerd is met coronaire arterieziekte en incidentele cardiovasculaire events, zelfs onafhankelijk van HDL-c niveaus. Hoewel dit overeenkomt met het concept van een beschermend effect, blijft het slechts een associatie die nog ver is van oorzakelijk bewijs.” Hij merkt op dat interventies die CEC verhogen een benadering kan zijn om veel data te verkrijgen, die kunnen aantonen dat CEC een beschermend effect heeft tegen atherosclerose, maar tot nu toe heeft dit nog niet veel opgeleverd. Daarom is deze voedingsstudie met CEC zeer interessant, schrijft hij. Rader bediscussieert verder de resultaten van de groep met het ‘weinig vet’ dieet, de verschillen tussen de drie dieetgroepen en de mechanismes waarmee TMD mogelijk HDL CEC kan verhogen. En hij wijst er op dat “het mogelijk is dat het TMD, door HDL functie te verhogen, de progressie van AMD kan afremmen als toevoeging op atherosclerose.” Zijn conclusie is “deze resultaten duiden erop dat een Mediterraan dieet een praktische op leefstijl gefocuste benadering is om de HDL functie te verbeteren waarvan het voordeel op het reduceren van cardiovasculair risico en mogelijk de progressie van AMD is aangetoond. Of de promotie van HDL CEC oorzakelijk bijdraagt aan de voordelen van het Mediterraan dieet blijft nog onbekend.”

Vind deze publicatie online op Circulation
 

Referenties

1. Hernáez Á, Fernández-Castillejo S, Farràs M, Catalán Ú, Subirana I, Montes R, Solà R, Muñoz-Aguayo D, Gelabert-Gorgues A, Díaz-Gil Ó, Nyyssönen K, Zunft HJ, de la Torre R, Martín-Peláez S, Pedret A, Remaley AT, Covas MI, Fitó M. Olive oil polyphenols enhance high-density lipoprotein function in humans: a randomized controlled trial. Arterioscler Thromb Vasc Biol. 2014;34:2115–2119. doi: 10.1161/ATVBAHA.114.303374.
2. Sola R, Motta C, Maille M, Bargallo MT, Boisnier C, Richard JL, Jacotot B. Dietary monounsaturated fatty acids enhance cholesterol efflux from human fibroblasts: relation to fluidity, phospholipid
fatty acid composition, overall composition, and size of HDL3. Arterioscler Thromb. 1993;13:958–966.
3. McEneny J, Wade L, Young IS, Masson L, Duthie G, McGinty A, McMaster C, Thies F. Lycopene intervention reduces inflammation and improves HDL functionality in moderately overweight
middle-aged individuals. J Nutr Biochem. 2013;24:163–168. doi:10.1016/j.jnutbio.2012.03.015.
4. Tanaka N, Ishida T, Nagao M, Mori T, Monguchi T, Sasaki M, Mori K, Kondo K, Nakajima H, Honjo T, Irino Y, Toh R, Shinohara M, Hirata K. Administration of high dose eicosapentaenoic acid enhances
anti-inflammatory properties of high-density lipoprotein in Japanese patients with dyslipidemia. Atherosclerosis. 2014;237:577–583. doi: 10.1016/j.atherosclerosis.2014.10.011.