Heeft calciuminname effect op het cardiovasculaire risico?

Achtergrond

Er zijn recentelijk twee artikelen gepubliceerd [1,2] die het effect van calcium inname op het cardiovasculaire risico bediscussiëren. Deze artikelen beschrijven de resultaten van de MESA studie (multi-ethnic study of atherosclerosis) met een 10 jaar follow-up en de uitvoerige meta-analyse over calciuminname en cardiovasculair risico. Beide studies komen echter tot verschillende resultaten.
 
Calcium is onmisbaar voor het onderhoud van de botten en bovendien wordt een klein gedeelte van het calcium gebruikt voor het reguleren van de vasculaire contractie en vasodilatie, spierfunctie, zenuwtransmissie, intracellulaire signalering en het uitscheiden van hormonen. Wanneer nodig, zoals bijvoorbeeld voor het voorkomen of behandelen van osteoporose, wordt aanbevolen om meer calcium in te nemen door meer calcium-rijk voedsel te eten of door het nemen van calcium supplementen.
 
De cardiovasculaire effecten als gevolg van een verhoogde inname van calcium via de voeding of via supplementen, zijn echter omstreden. De afgelopen jaren zijn er inconsistente resultaten gepubliceerd die zowel aantonen dat er een verhoogd risico op myocardinfarct of stroke is of dat er geen effect op coronaire hartziekte of mortaliteit is. Het is gesuggereerd dat het effect van calcium op het cardiovasculaire risico mogelijk afhangt van de bron van calciuminname; via de voeding of via supplementen. Zo wordt bijvoorbeeld een andere effect bereikt met supplementen als gevolg van de tijdelijke, plotselinge verhoging via een bolusinname, terwijl calciuminname via de voeding mogelijk een beschermend effect heeft als gevolg van een indirect effect van de aanwezigheid in gezonde voeding.
 
Om deze onzekerheden uit te zoeken, hebben Anderson en collega’s gekeken naar het effect van zowel calciuminname via de voeding als via supplementen op de coronaire arteriële calcium (CAC) toename, na 10 jaar follow-up van de MESA studie. Daarnaast hebben Chung en collega’s een systematische review en meta-analyse uitgevoerd over hetzelfde onderwerp.
 

Belangrijkste resultaten

1. Mesa Studie

Anderson [1] voerde een observationele studie uit en liet zien dat er een beschermend effect voor incidentele CAC was bij personen met een hoge dagelijkse calciuminname, wat met name het geval was voor personen die geen supplementen gebruikten. Aan de andere kant was het gebruik van calcium supplementen geassocieerd met een verhoogd risico op incidentele CAC.
 
In deze studie waren 5448 geschikte, multi-ethnische deelnemers zonder voorgeschiedenis met klinische cardiovasculaire ziekte geïncludeerd. Bij deze personen was de calciuminname via de voeding over het afgelopen jaar bepaald door middel van een gemodificeerde, gevalideerde, gekwantificeerde voedingsfrequentie vragenlijst met 120 items. De inname van calciumsupplementen was bepaald door het rapporteren van alle medicaties van de afgelopen 2 weken en deze op te tellen bij de inname via de voeding. Daarna was de totale dagelijkse calciuminname gecategoriseerd per quintiel.
 
De resultaten toonden aan dat het gebruik van calciumsupplementen vaker voor kwam in de hoge quintielen. Analyses waarbij gebruik was gemaakt van een model waarbij volledig werd gecorrigeerd voor andere cardiovasculaire risicofactoren, inclusief het gebruik van calciumsupplementen, lieten zien dat onder de 1567 deelnemers met een CAC score van nul bij baseline, de hoogste calciuminname (>1453 mg) geassocieerd was met een 27% verlaagd risico op incidentele CAC na 10 jaar, wanneer vergeleken met de laagste inname (<434 mg, RR=0.73, 95% CI: 0.57-0.93, P=0.01). Dit suggereert dat er een beschermend effect is bij de personen met de hoogste calciuminname, welke zoals hierboven beschreven, veel personen met calciumsupplementen betrof.
Vergelijkbare analyses die het risico op incidenteel CAC berekenen, maar nu ingedeeld zijn op basis van inname van calciumsupplementen, brachten echter naar voren dat het risico op het ontwikkelen van incidentele CAC 22% groter was voor personen die supplementen gebruik dan voor de personen die dit niet gebruikten (RR=1.22, 95% CI: 1.07-1.39).
Daarom werden personen gestratificeerd voor supplement gebruiker of niet-supplement gebruikers. Dit toonde aan dat supplement gebruikers met de laagste totale calciuminname het hoogste risico hadden op het ontwikkelen van incidentele CAC (quintiel 1, RR=1.41, 95% CI: 1.02-1.97, P=0.038 wanneer vergeleken met niet-supplement gebruikers uit quintiel 1), terwijl het laagste risico op het ontwikkelen van incidentele CAC was gezien voor niet-supplement gebruikers met de hoogste totale calciuminname (quintiel 5, RR=0.74, 95% CI 0.51-1.07, P=0.11 wanneer vergeleken met niet-supplement gebruikers uit quintiel 1).
Daarnaast was aangetoond dat calciuminname niet geassocieerd was met extra CAC progressie gedurende 10 jaar bij personen die een bepaald niveau van CAC bij baseline hadden.
 

1. Systematische review en meta-analyse

Aan de andere kant lieten Chung en collega’s [2] in een systematische review en meta-analyse zien dat calciuminname binnen de aanbevolen tolereerbare bovenlimiet (2000-2500 mg/dag), niet geassocieerd was met cardiovasculair risico in gezonde personen. Deze studie includeerde 4 gerandomiseerde studies, 1 nested case-controle studie en 26 cohort studies waarin het effect van calcium en vitamine D inname (alleen of in combinatie) was onderzocht.
 
Vijftien studies rapporteerden het risico op mortaliteit in relatie tot de totale calciuminname, calciuminname via de voeding of via supplementen. Totale calciumniveaus varieerden van 400-2400 mg/dag. Tussen calciumniveaus en risico op cardiovasculaire ziekte, cardiaal of ischemische hartziekte mortaliteit was geen consistente dosis-respons relatie gezien bij deze studies. Daarnaast liet een dosis-response metaregressie-analyse zien dat er geen statistisch significante lineaire of niet-lineaire relatie was tussen totaal calcium of calciuminname via de voeding en risico op cardiovasculair overlijden.
Twintig cohort studies rapporteerden over de calciuminname en risico op stroke. Totale calciumniveaus varieerden van 400-2400 mg/dag. Tussen calciumniveaus en risico voor totale stroke of stroke mortaliteit waren de dosis-response relaties zeer inconsistent, waarbij sommige studies tegenovergestelde trends voor risico op totale stroke lieten zien. Daarnaast liet een dosis-response metaregressie-analyse zien dat er geen statistisch significant lineaire of niet-lineaire relatie was tussen totaal calcium of calciuminname via de voeding en risico op totale stroke of stroke mortaliteit.
 
Dit betekent dat de studies gebruikt in deze meta-analyse geen significante verschillend resultaat laten zien voor het risico op cardiovasculaire events of mortaliteit tussen personen die calciumsupplementen of calcium plus vitamine D supplementen krijgen en degene die placebo ontvingen. Hoewel sommige studies wel een verhoogd risico voor veel calciuminname rapporteerden, waren de geschatte risico’s in deze studies vaak klein (~10% RR), wat geen klinische verschil maakt, ook al was het statistisch significant.
 

Conclusie

De data tussen studies is nog steeds inconsistent. De studie van Anderson toont een beschermend effect van hoge calciuminname via de voeding en een verhoogd cardiovasculair risico met calciumsupplementen. De systematische review en meta-analyse bevestigde deze resultaten echter niet en vond geen verschil in effect met extra calciuminname, dan wel via voeding of supplementen.
 

Referenties

1. Anderson JJB, Kruszka B, Delaney JAC et al, Calcium intake from diet and supplements and the risk of coronary artery calcification and its progression among older adults: 10-year follow-up of the multi-ethnic study of atherosclerosis (MESA), J Am Heart Assoc. 2016 Oct 11;5(10)
2. Chung M, Tang AM, Fu Z, et al, Calcium intake and cardiovascular disease risk, an updated systematic review and meta-analysis, Ann Intern Med 2016; doi: 10.7326/M16-1165