Phosphate: a novel cardiovascular risk factor.

Ketteler M, Wolf M, Hahn K, Ritz E.
Eur Heart J. 2013 Apr;34(15):1099-101. doi: 10.1093/eurheartj/ehs247.

Achtergrond

Bij chronisch nierfalen is een verhoogd serumfosfaat erkend als belangrijke risicofactor voor sterfte door alle oorzaken en cardiovasculaire (CV) sterfte. Beperking van fosfaatinname via het dieet is geassocieerd met een voordeel voor de overleving en wordt dus aanbevolen aan patiënten met chronisch nierfalen. Aanwijzingen stapelen zich nu op dat hoog serumfosfaat ook CV aandoeningen kan voorspellen in patiënten met CV ziekte, of zelfs in de normale populatie.

 
Nieuwe inzichten in de regulering van het fosfaatmetabolisme

Serumfosfaatniveaus hangen met name af van renale fosfaatexcretie. Eerder werd parathyroide hormoon als belangrijkste hormonale determinant van tubulaire fosfaatreabsorptie gezien. Recent is de aandacht verschoven naar fibroblast groeifactor (FGF23) als ‘master regulator’ van het complexe renale fosfaatmetabolisme (details over de regulatoire routes rondom FGF23 worden in het originele artikel gegeven). FGF23 heeft ook een functie in andere organen, waarvan de meest interessante in dit verband is dat het myocardhypertrofie lijkt te induceren.
 

Mechanismen onderliggend aan de effecten van fosfaat op cardiovasculaire schade

Fosfaat en cardiovasculaire calcificatie
Naast passieve precipitatie van calcium en fosfaat, is er ook een actief mechanisme verantwoordelijk voor CV calcificatie. Hoge fosfaatniveaus lokken de differentiatie uit van vasculaire gladde spiercellen tot osteoblast-achtige cellen. Inflammatie lijkt ook bij te dragen aan dit proces van osteogene transdifferentiatie.
 
Fosfaat en endotheeldysfunctie
Zelfs voorbijgaande stijgingen van serumfosfaat (bijv. na een maaltijd) kunnen endotheeldysfunctie stimuleren. Dierstudies gaven inzicht in de mechanismen, maar ook in mensen werd een vermindering van bloedstroom-afhankelijke dilatatie gezien na een maaltijd die 1200 mg fosfaat bevatte, in vergelijking tot een maaltijd die 400 mg bevatte. Postprandiale endotheeldysfunctie draagt mogelijk bij aan cardiovasculaire morbiditeit.
 
FGF23 en myocard hypertrofie/dysfunctie
FGF23 heeft niet alleen een indirect effect via een complex samenspel met co-factoren, maar ook een direct effect. Het wordt geassocieerd met linker ventrikel hypertrofie, een effect dat onafhankelijk lijkt te zijn van de co-factoren of bloeddruk.
Een opvallend sterke correlatie bestaat tussen serumfosfaatniveau en FGF23. Het verlagen van de fosfaatinname via het dieet kan daarom de ontwikkeling van ventrikelhypertrofie voorkomen in nierpatiënten, en mogelijk in een bredere populatie.
 

Fosfaat in het dieet

Natuurlijke bronnen van fosfaat in onverwerkt voedsel worden langzaam gehydrolyseerd en slechts deels (30-60%) geabsorbeerd in het maag-darmstelsel. Inorganische fosfaten die vaak in levensmiddelenadditieven in voorbewerkte voedingswaren zitten, worden gemakkelijk geabsorbeerd tot wel 80-100%.
Deze bevindingen rechtvaardigen de aanbeveling om serumfosfaat na vasten te meten in patiënten met chronisch nierfalen of CV aandoeningen, als een risicovoorspeller. Het minimaliseren van voedselinname met inorganische fosfaten kan waardevol dieetadvies zijn voor patiënten met chronisch nierfalen of hart- en vaatziekten.
 
Klik direct door naar dit artikel op Pubmed